Esrafnews

چکیده
در قرآن مجید سه واژه آمده که بیانگر سه خصلت زشت و مبغوض نزد خداوند است. 1- اتراف 2- اسراف 3- تبذیر
اتراف به معنای زندگی بر مبنای اصل التذاذ و خوش گذرانی و غفلت از هدف داری دستگاه آفرینش و جایگاه انسان در جهان است و اسراف به معنای مصرف بی رویه و یا به تعبیر دیگر مصرف غیر منطقی از منابع طبیعی است و تبذیر به معنای تلف کردن و تضیع منابع است. قرآن معاندین مترفین را رسولان الهی معرفی می‌کند، و در مورد مسرفین می‌فرماید: انّالله لا یحب المسرفین و نسبت به اهل تبذیر می‌فرماید: اِنّ المبذرین کانوا اخوان الشیاطین ، یعنی آنان برادران شیاطین‌اند.
واژه اسراف کاربرد فراوانی در بین مردم دارد و همه مصارف بیش از حدّ را شامل می‌شود. دائره‌ای وسیع دارد که از دور ریختن اضافی یک غذا تا هدردادن منابع عظیم را شامل می‌شود. استقصاء همة موارد نیز غیرممکن است در این فصل تنها پاره‌ای موارد ذکر می‌گردد این یک اصل کلی است که هر زیاده‌روی در مصرف اسراف است چنانچه علی(ع) می‌فرماید:
"کلّما زاد علی الاقتصاد اسراف " "هر چه از حدّ میانه روی بگذرد اسراف است ".
اسراف در همة قسمت‌های زندگی متصور است. غالباً اذهان مردم از اسراف به مصرف گرائی و زیاده‌روی در مصرف منتقل می‌شود امّا اسراف در تولید نیز واقع می‌شود. اصولاً اسراف در تولید و مصرف مانند دو حلقة تحت تأثیر هم است. کنترل تولید نقش مهم و بسزایی در شکل دادن به مصرف دارد. تولید کالاهای لوکس، پرخرج و تشریفاتی، هدر دادن سرمایه‌ها، وقت و نیروی انسانی است. بودجه‌ای که صرف تولید برخی کالاهای لوکس و تجمّلی می‌شود اگر صرف سرمایه‌گذاری در قسمت صنعت، کشاورزی و خدمات گردد می‌تواند موجبات رشد و توسعه کشور را فراهم آورد.
تولید کالاهای کم مصرف و تجملی موجب ایجاد بازار کاذب، مصرف نادرست و در نتیجه هدر رفتن سرمایه‌ها می‌شود. تولید کنندگان کالاها،‌ در این قسمت نقش مهمّی را بر عهده دارند، قوام یک ملت به قوام در بخش تولید وابسته است بخش تولید و مصرف جدا از یکدیگر نیستند. بی توجهی به کیفیّت و مرغوبیت کالا در مرحلة تولید موجب اسراف در مرحلة مصرف و تضییع و تلف می‌شود. تولید کنندگان کالاهای صنعتی اگر دقت لازم را در تولید یک قطعة صنعتی به کار نبرند علاوه بر هدر دادن سرمایة وقت و نیروی انسانی و سلب اعتماد عمومی باعث اسراف در مصرف می‌گردند. به عنوان مثال نانوایان که تولید کنندة بهترین و با ارزش‌ترین مادة غذائی مردم هستند، اگر در تهیة نان بی‌توجهی نمایند باعث اسراف و هدر رفتن در این ماده غذائی می‌گردند. اسراف دائره وسیعی دارد که از بخش کشاورزی گرفته تا بخش صنعت و خدمات همه را شامل می‌شود، اسراف را به دو بخش می‌توان دسته‌بندی کرد اسراف در اموال شخصی و اسراف در اموال عمومی.
در این گفتار موضوع بحث اسراف در اموال عمومی است که ذیلاً به نحو اختصار به آن می‌پردازیم.
از زیانبارترین اقسام اسراف، اسراف در اموال عمومی و بیت المال مسلمین است. حفاظت از اموال عمومی و بیت المال نشانة رشد شخصیت، ادب و حس مسئولیت یک ملت است. اموال عمومی شامل تمامی امکانات و سرمایه‌هائی می‌شود که خداوند آنها را مایه حیات و قوام جامعه قرار داده است اینها سرمایه‌های اصلی یک ملّت و ضامن بقای آن می‌باشند. حفاظت و استفادة صحیح از آن جامعه را به سوی رفاه پیش می‌برد. در صورتی که حیف و میل آن، کاهش و فرسایش آن، ‌مصرف بیش از حدّ و اتلاف آن، بنیة اقتصادی اجتماع را نابود می‌کند. اموال عمومی ویژگی‌هائی دارند که برخی از آنها عبارتند از:
1- متعلق به عموم است نه فرد خاص.
2- هر فردی تنها به عنوان جزئی و عضوی از کل جامعه در آن حقوقی دارد.
3- ولی امر و حاکم قانونی مسلمین مسئول نگهداری از این اموال است و اجازه تصرف می‌دهد.
4- درآمد آنها متعلق به عموم مردم است.
5- نقل و انتقال و تصرف از قبیل بیع و هبه در آن جایز نیست.
مرحوم علاّمه طباطبایی (ره) ذیل آیة شریفة "و لا تؤتؤا السفهاء اموالکم التی جعل اللّه لکم قیاماً " می‌نویسد.
"مقصود از اموالکم در آیه شریفه، اموال یتیمان است امّا اینکه خطاب به اولیای آنها می‌فرماید مالهای شما،‌ با عنایت به این است که مجموع ثروت موجود در جهان متعلق به مجموعة اهل دنیاست و مصلحت عمومی اجتماع که بر پایه مالکیت شخصی استوار است، اقتضا می‌کند هر فردی از جامعه مالک جزئی از کلّ مال باشد پس بر همگان لازم است توجه داشته باشند که آنها یک مجتمع واحدند و مجموعة ثروت روی زمین برای تمامی آنهاست و بر هر یک وظیفه است تا از آن حفاظت و پاسداری نمایند و از اینکه انسانهای غیرعاقل و بی‌کفایت مانند کودک یا دیوانه بر آن مسلّط شوند و ان را به تباهی بکشند ممانعت به عمل آورند ".
با توجه به آنچه گذشت یک ملت رشید و پیشرفته نسبت به اموال عمومی و بیت المال بیش از اموال شخصی اهتمام قائلند و از هدر دادن و اتلاف آن پرهیز می‌کنند.

اهمیت اموال عمومی (بیت المال)
حراست و نگهداری از بیت المال که مربوط به همه جامعه است از لازمترین امور و خیانت در آن از بدترین اقسام خیانت است،‌ این کار یک عمل ضد اخلاقی، ضد اسلامی و خلاف وجدان است. علی(ع) در اهمیت بیت المال و اموال عمومی جامعه در دورانی که کرسی خلافت جامعه را بر عهده داشتند مطالبی دارند که شایسته توجه است در این قسمت برخی از آن مطالب ذکر می‌گردد.
1- آن حضرت در پاسخ عبدالله بن زمعه از اصحابش که تقاضای سهم بیشتری از بیت المال داشت فرمودند:
"انّ هذا المال لیس لی و لا لک و انّما هو فی المسلمین و جلب اسیافهم فان شرکتهم فی حربهم کان لک مثل حَظّهم و الاّ فجناه ایدیهم لا تکون لغیر افواههم ".
"این مال نه از آن توست نه از آن من بلکه غنیمت مسلمین و اندوختة شمشیرهای ایشان است پس اگر با آنها در کارزارشان شریک بودی تو هم مانند آنها نصیب و بهره برده‌ای وگرنه ترا بهره‌ای نیست زیرا چیده دست آنها برای دهان دیگران نیست ".
2- آن حضرت به بعضی از کارگزارنشان نوشتند:
"ادقوّا اقلامکم و قاربوا بین سطورکم واحذفوا عنّی فضولکم و اقصِد و اقصد المعانی و ایّاکم و الاکثار فانّ اموال المسلمین لا تحتمل الاضرار ".
"نوک قلم‌هایتان را ریز کنید، سطور را به هم نزدیک کنید، کلمات زیادی را نسبت به من‌ (در نوشتن گزارش) حذف کنید محتوی و مفهوم اصلی را بیان کنید. از زیاد نوشتن بپرهیزید، به درستی که اموال مسلمین قبول ضرر نمی‌کند ".
3- قال علی (ع): "الا من اعظم الخیانه خیانه الامّه ". "همانا بالاترین خیانت، خیانت به مردم است ".
ذکر این نکته ضروری است که خیانت به اموال عمومی و بیت المال در چند شکل متصور است.
1- ز?اده‌روی در مصرف و استفاده از اموال عمومی، بی‌توجهی و بی‌دقتی نسبت به آن.
2- استفاده از اموال عمومی و بیت‌المال مسلمین در راه گناه، تفرقه، شایعه سازی، افشاگری اسرار و سودجوئی شخصی، از فاحش‌ترین اقسام اسراف در اموال عمومی است. این که انسان از اموال عمومی و دولتی برای کوبیدن شخصیت دیگران، جوسازی و اشاعه گناه استفاده نماید بدترین خیانت است.
3- استفاده شخصی از اموال عمومی و بیت المال مسلمین. این علاوه بر عنوان اسراف، تحت عنوان خیانت نیز حرام است. سیرة عملی علی(ع) در استفاده از بیت المال بهترین دلیل بر این مطلب است. آن حضرت در هر جمعه بعد از جارو کردن کف خزانه دو رکعت نماز می‌خواند و خدا را شکر می‌گفت و خطاب به آن نماز می‌فرمود:
"ای نماز شهادت بده که از اموال مسلمین چیزی برای خود نگه نداشتم ".
وقتی طلحه و زیبر برای کار شخصی در مرکز بیت المال بر آن حضرت وارد می‌شوند چراغی که در مقابلش بود خاموش نموده و دستور داد چراغی را از منزل بیاورند وقتی علت را سئوال کردند فرمود:
"کان زیته من بیت المال المسلمین لا ینبغی ان نصاحبکم فی ضوئه ".
"روغن این چراغ از بیت المال بود سزاوار نبود در نورش با شما صحبت کنم ".
دائره اموال عمومی و بیت المال بسیار وسیع است به عنوان نمونه مواردی را ذکر می‌نمائیم.
الف) منابع آبی:
آب ماده حیاتی است که در طول حیات انسانها همیشه فکر و نیروهای بشر را جلب کرده است نه تنها بشر بلکه حیوانات نیز سرگردان و به دنبال آن هستند. کمتر نعمتی با آن برابری می‌کند زیرا همه موجودات وابسته به آن هستند. تمدنها، شهرها، آبادانی‌ها و کارخانه‌ها در کنار مناطق آب‌خیز ایجاد شده است. این نعمت مهمّ به صورت وافر در دل خاک به ودیعه گذاشته شده است قرآن مجید و روایات نیز به اهمیت این ماده حیاتی اشاره کرده است. آب نقش حیات بخشی، طهارت و شرب را دارد قرآن مجید می‌‌فرماید:
1- "و انزلنا من السّماء ماءاً فانبتنا فیها من کلّ زوجٍ کریم " از آسمان آب فرو فرستادیم پس در زمین از هر موجودی زوج رویاندیم. این آیه می‌رساند اساس خلقت و هستی همة موجودات روی آب می‌چرخد.
2- "اللّه الّذی من السماء ماءً فاحیابه الارض بعد موتها " اوست خدایی که از آسمان‌ها آب فرو فرستاد پس زمین را بعد از مرگش زنده کرد.
این آیه حیات روی زمین را به آب و نزول آن نسبت می‌دهد. آیات متعددی در قرآن مسئله حیات را از آب مطرح کرده است. طبق فرضیه‌های علمی جدید نخستین جوانه‌های حیات در دریاها ظاهر شده است.
3- "و انزلنا من السّماء ماءاً طهوراً " از آسمان آب پاکیزه، فرو فرستادیم.
طهور صیغه مبالغه از طهارت و پاکیزگی است یعنی ذاتاً پاک است و پاک کننده نیز می‌باشد. علاوه بر حیات‌بخشی.

اسراف در آب
اسراف و زیاده‌روی در مصرف آب موجب ضرر عظیم بر مردم و جامعه می‌شود. این نعمت بزرگ متعلق به همگان است. اگر چه منابع زیادی آبی فراوانی در زمین وجود دارد امّا مشروب کردن و تصفیه و فرستادن آن به منازل مخارج زیادی را برای دولت در بر دارد. در موقعیتی که افرادی از آب سالم محروم هستند، اسراف در مصرف آب، هدر دادن آن، پر و خالی کردن روزانة استخرهای شخصی، حرام و کفران این نعمت محسوب می‌شود. قرآن کریم می‌فرماید:
"افرایتم الماء الذی تشربون أانتم انزلتموه من المزن ام نحن المنزلون لو نشاء جعلناه اجاجا فلو لا تشکرون ".
"آیا آبی را که می‌نوشید دقت کرده‌اید آیا شما آن را از ابر فرو فرستادید یا ما. اگر بخواهیم آن را شور قرار می‌دهیم پس چرا سپاس نمی‌گوئید ".
این آیه وجدان انسان را در برابر یک سئوال اساسی قرار می‌دهد تا روح شکر و سپاس و مصرف معقول این نعمت در مسیر خود و جلوگیری از اتلاف آن در انسان ایجاد نماید. از این رو می‌فرماید:
آیا در مورد آبی که مایه حیات شماست و پیوسته آن را می‌نوشید فکر کرده‌اید چه کسی به آفتاب فرمان داد بر قعر اقیانوسها بتابد و از میان آبهای شور و تلخ تنها ذرات آب خالص، شیرین و پاک از هر گونه آلودگی را جدا و به صورت بخار به آسمان بفرستد. چه کسی به این بخار دستور داد به هم فشرده شود و قطرات ابرهای باران را تشکیل دهد؟ چرا سپاس نمی‌گوئید! چرا با اسراف و هدر دادن کفران می‌کنید؟ در روایت داریم:
"ان النبی (ص): اذا شرب الماء قال الحمداللّه الذی سقانا عذباً فراتاً برحمته و لم یَجعَله ملحاً اجاجاً بذنوبنا ".
"همانا رسول اکرم هنگامی که آب می‌نوشید می‌فرمود حمد خدا را که به ما آب شیرین و گوارا داد و آب را شور و تلخ به سبب گناهان ما قرار نداد ".
روایات نیز از اسراف در آب حتی دور ریختن ته مانده آب نهی کرده است.
1- عن ابی عبداللّه (ع): "ادنی الاسراف هراقه فضل الاناء و ابتذال ثوب الصون والقاء النوی ".
امام صادق (ع) می‌فرماید: "کمترین اسراف ریختن اضافی آب، پوشیدن لباس آبرو در منزل و انداختن هستة خرما است.
2- قال الصادق (ع): "ان لله ملکاً یکتب سرف الوضوء کما یکتب عدوانه ".
امام صادق (ع) می‌فرماید: همانا خدا فرشته‌ای دارد که اسراف در وضو را می‌نویسد چنانکه اسم دشمنانش را می‌نویسد.
3- عن عبدالله بن عمر مرَّ رسول اللّه (ص) بسعد و هو یتوضأ فقال لا یسرف یا سعد قال افی الوضوء سرف قال نعم و ان کنت علی نهر جار "
رسول اکرم (ص) در مسیر با سعد برخورد کردند و فرمودند: ای سعد اسراف نکن. سعد گفت: یا رسول اللّه آیا در وضوء هم اسراف است. حضرت فرمودند: آری اگر چه در کنار نهر جاری باشی.
4- قال علی (ع) "ان السرف امر یبغضه اللّه.... حتی صب فضل شرابک ".
علی (ع) در ضمن حدیثی می‌فرماید: "اسراف چیزی است که خدا مبغوض می‌دارد حتی دور ریختن اضافة آب ".
اگر در مصرف آب برای وضو آن هم کنار نهر جاری و دور ریختن زیادی آب در ظرف اسراف است به درجة اولی ساعتها شیر آب را بازگذاشتن و هدر دادن آن اسراف محسوب می‌شود. تذکر این نکته ضروری است که در مصرف آب نباید پولی را که دولت از مصرف کننده در مقابل آن دریافت می‌کند مدّ نظر داشت زیرا این گونه امور خدماتی هستند که دولت به مردم ارائه می‌کند و آنچه از آنها دریافت می‌کند در مقابل آن با هزینه تمام شده قابل مقایسه نیست. بر این اساس اگر چه انسان با حق اشتراک و پرداخت آب بها مبلغی را می‌پردازد اما این به این معنی نیست که تمام قیمت را پرداخته و مجاز است به هر شکل می‌خواهد مصرف کند. برای این گونه امور سوبسید پرداخت می‌شود و اسراف در آن علاوه بر عنوان اسراف ضرر به جامعه و بیت‌المال محسوب می‌شود از این رو امام خمینی(ره) می‌فرماید: زیاده‌روی در مصرف آب موجب ضمان می‌گردد و حرام است.
برای روشن شدن اهمیت این موضوع توجه به آمار زیر خالی از فائده نیست.
"بررسی‌ها و پژوهش‌های کارشناسان نشان می‌دهد میانگین مصرف آب در ایران در ازای هر یک نفر جمعیت 2 متر مکعب (2 هزار لیتر) است این رقم بیش از حد معمول و مورد نیاز در مقایسه با جوامع پیشرفته صنعتی که به طور متوسط روزانه 750 لیتر آب مصرف می‌کنند نگران کننده است این نگرانی زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم برای انتقال، پالایش و توزیع هر متر مکعب آب معادل 300 - 200 ریال هزینه به دولت تحمیل می‌شود.
در حال حاضر به دلیل محدودیت منابع آبی، کشور ما در مرز بحران قرار دارد و اگر در مصرف بهینه آن تلاش همگانی و همه جانبه نکنیم باید منتظر بحرانهای شدیدتری باشیم. آبی که با اولین چرخش شیر آب در دست ما روان می‌شود حاصل تلاش‌ها و هزینه‌های کمرشکن است.
اگر در سال 1990 تنها 26 کشور در شمال خاور و جنوب آفریقا و برخی مناطق خاورمیانه از کمبود آب رنج می‌برده‌اند شمار این سرزمین‌ها تا 25 سال بعد از سال 2000 به 65 کشور می‌رسد ".
ب) برق
از نعمات مهمّ و قابل توجه که در زندگانی بشر موجب تحولات بزرگی گشته است برق است. این نعمت عظیم که آن را بشر با قدرت تفکری که خدا در اختیار او گذاشته است کشف نمود، آن چنان تأثیر چشم‌گیری در زندگی بشر ایجاد نمود که شاید کمتر اختراعی چنین نقشی داشته باشد برق مانند صاعقه‌ای در ظلمت و تاریکی جهان درخشید و پرده جهل را از دیدگان بشر برداشت. انسان به کمک برق به صنایع و خدمات دیگر دست یافت. نقش برق در جامعه امروزه مانند نقش خود در رگهای بدن است. برق امروزه از کوچکترین وسایل زندگی تا قوی‌ترین دستگاهها در کارخانه‌ها، بیمارستانها و مراکز دیگر را شامل می‌شود. برق امروزه مترادف روشنایی فقط نیست بلکه اساسی برای همة حرکت‌های کشاورزی، صنعتی و خدماتی است. سودمندترین اختراع بشر که متعلق به همة مردم است برق است که جزء اموال و ثروتهای عمومی و ملّی است افراد زیادی از این نعمت محروم هستند. تأسیس نیروگاههای حرارتی و توربین‌های آبی میلیونها تومان هزینه دارد. زیاده‌روی در مصرف این نعمت بزرگ ضررهای فراوانی دارد. اگر چه در زمان ائمه دین و صدر اسلام برق به شکل فعلی وجود نداشته و تنها روشن کردن شمع یا چراغ مطرح بوده است. اما به طور مسلّم روایات نهی از اسراف که عام است شامل آن می‌شود.
1- قال علی‌(ع) "کلَّ مازاد علی الاقتصاد اسراف ".
علی (ع) می‌فرماید: آنچه بیش از حد کفاف باشد اسراف است.
2- قال علی (ع) "ما فوق الکفاف اسراف ".
علی(ع) می‌فرماید: آنچه بیش از حد کفاف باشد اسراف است.
این ادله عام است شامل همه موارد خروج از حد اعتدال و قصد می‌شود. روشن نمودن دهها لامپ، استفاده از چند نوع وسیلة برقی و استفاده از لامپ‌های قوی در روز همه از موارد اسراف است. در این جا متذکر می‌شویم در مصرف برق نباید پولی را که دولت از مصرف کننده دریافت می‌کند در نظر گرفت زیرا اینها خدماتی هستند که با سوبسید و پرداخت وجوه از طرف دولت واگذار می‌شود. روشن کردن یک لامپ با توجه به هزینه بالای نیروگاهها و سایر ابزار و وسایل چندین دلار برای دولت هزینه دارد. از این رو زیاده‌روی در مصرف آن ضمن آن که اسراف و تبذیر است موجب ضرر به سرمایه‌های ملّی کشور نیز می‌گردد.

اضرار به دیگران
ذکر این نکته در اینجا ضروری است که زیاده‌روی در مصرف آب و برق علاوه بر عنوان اسراف به عنوان ضرر به دیگران نیز حرام است. به عبارت دیگر زیاده‌روی در مصرف آب و برق و مانند آن دو عنوان و حیثیت دارد و به هر دو عنوان حرام است. یکی عنوان اسراف از نظر زیاده‌روی در مصرف و هدر دادن. دوّم عنوان ضرر به غیر است زیرا زیاده‌روی در مصرف آب و برق موجب قطع آن و ضرر به دیگران می‌گردد، موجب قطع برق کارخانه، بیمارستان و مراکز صنعتی و دولتی و خانه‌های مردم می‌گردد و این ضرر به دیگران است. از طرفی موجب محرومیّت مناطق دیگری از این نعمت می‌شود در همین رابطه فقهاء بزرگوار تحت عنوان قاعدة لاضرر احکامی دارند مرحوم شیخ انصاری می‌فرماید:
"اگر مالکی در مال خود تصرف کند در صورتی که احتمال قوی بدهد این تصرف موجب ضرر به انسانی می‌شود جایز نیست زیرا در جواز این عمل ضرر بر دیگری است در حالی که منع نمودن صاحب مال از تصرف بیهوده باعث ضرر او نمی‌گردد. کسی که آتشی را بیش از اندازة مورد نیازش برافروزد و احتمال قوی سرایت به اموال دیگران را بدهد اگر سرایت کند ضامن است ". بر همین اساس امام خمینی (ره) زیاده‌روی در مصرف آب و برق را موجب ضمان می‌داند.
ج) مواد سوختی (نفت و گاز و...)
قسم دیگر از اموال عمومی مواد سوختی است که شامل نفت، گاز، بنزین، گازوئیل و مانند آن می‌شود. به عنوان نمونه نفت مهمترین منبع تأمین انرژی در جهان کنونی است. نفت این طلای سیاه نقش فراوانی در اصلاح امور مادی مردم دارد. منابع نفتی اگر چه در سطح دنیا و در نقاط مختلف زمین پراکنده است ولی به لطف خدا در کشورهای اسلامی این نعمت بیشتر وجود دارد. مسلمین با توجه به حساسیت این منابع و نیاز دنیای استکبار به این کالا قادرند به اهداف سیاسی و اقتصادی بزرگی دست یابند. زیاده‌روی در مصرف این کالای ارزشمند و زیاده‌روی در صادرات آن از موارد اسراف محسوب و موجب ضرر بر نسل‌های آینده خواهد بود. صرفه‌جویی در مصرف و صادرات آن به فرزندان و اعقاب این ملت نیز فرصت بهره‌برداری خواهد بود. از طرفی استخراج، تصفیه و آماده‌کردن آن برای مصارف خانگی هزینه زیادی را برای دولت خواهد داشت.

آمار سخن می‌گوید
در طول دو دهة گذشته 90% درآمد ارزی کشور از محل نفت تأمین و صرف واردات کالاهای مصرفی و تجهیزات صنعتی شده است. در حال حاضر مصرف داخلی روزانه 400/1 میلیون بشکه است که این میزان با مصرف حدود 800 هزار بشکه گاز در حدود 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت می‌شود که در ازاء بودجة مصرفی برای آن هیچ درآمدی نداریم سرمایه‌گذاری را هم که حساب نکنیم حدود 20 هزار میلیارد ریال از بیت‌المال بابت مواد سوختی به طور مجانی از ذخائر کشور برداشته می‌شود ".
"ساخت و آماده کردن پالایشگاههای کشور مخارج و هزینه‌ای زیاد دارد به عنوان مثال پروژة پالایشگاه بندرعباس که در حال حاضر در دست اجراست با قراردادی در حدود 1243 میلیون دلار با یک شرکت ایتالیایی با ظرفیت 232 هزار بشکه در روز در حال ساخت است ".
با توجه به هزینه بالای پالایش و تصفیه، پرداخت سوبسید سنگین و محدودیت ذخائر نفتی باید مصرف داخلی و صادرات آن کنترل شده باشد و از مصرف بی‌رویه و هدر رفتن آن جلوگیری شود. این منابع اگرچه فراوان است اما متعلق به همة نسل‌هاست و محدود است. اگر مصرف بی‌رویه و کنترل نشده صورت گیرد در مدت کوتاهی این سرمایة عظیم از دست رفته و عواقب سختی خواهد داشت. حفاظت و مراقبت کامل در مصرف و صرفه‌جوئی امکان استفاده و برخورداری از آن را به نسل‌های آینده خواهد داد.
نویسنده:سید مصطفی محقق داماد /فارس
----------------------------------------
1- سبا /34
2- اعراف /31
3- اسراء /27
4- غرر الحکم ج 2 ص 5475- سوره نساء آیة 5
6- المیزان ج 4 ص 170
7- نهج البلاغه خطبه 232 ص 353، دکتر صبحی صالح.
8- نهج السعاده ج 4 نامه 12 ص 30.
9- نهج البلاغه نامه 26 ص 383 دکتر صبحی صالح
10- کنزالعمال ج 3 ص 183، خبر 36546.
11- دراسات فی ولایه الفقیه ج 2 ص 683.
12- سورة لقمان آیه 10.
13- سورة نمل آیه 65.
14- تفسیر نمونه ج 14 ص 509.
15- سورة فرقان آیه 48.
16- سوره واقعه آیه 70.
17- تفسیر مراغی ج 27 ص 148.
18- بحار ج 75 ص 303.
19- وسایل ج 1 ص 340.
20- تفسیر صافی ج 3 ص 187.
21- فروع کافی ج 4 ص 52.
23- غرر ج 2 ص 547.
24- مستدرک ج 2 ص 645.
25- مکاسب قاعده لا ضرر ص 375.36
27- مجلة اطلاعات سیاسی را اقتصادی شماره 77